مقالات
زاویه چرخ های خودرو تاثیر زیادی در عملکرد فرمان و دوام قطعات آن دارد؟
فروردین
اگر لاستیک ها حکم کفش های یک اتومبیل را داشته باشند، کل مجموعه چرخ ها به مثابه پاهای خودروهستند. پس فرقی ندارد چقدر اسب بخار، گشتاور یا تکنولوژی در اختیار دارید! بدون داشتن چرخ های سالم سواری مناسبی نخواهید داشت. البته این مجموعه از قسمت های بسیار زیادی مثل رینگ، لاستیک، محورهای اتصال به سیستم انتقال قدرت، اتصالات به شاسی، سیستم تعلیق، رولبرینگ ها، بلبرینگ ها و … تشکیل شده که ایراد در هر کدام از آنها می تواند عملکرد اتومبیل را با اختلال مواجه سازد. اما یکی از نکات جالب در این مجموعه، تنظیم زوایای چرخ هاست که بر خلاف تصورعموم هر کدام از آنها با محاسبات دقیق و اهداف مشخص مهندسی می گردند.
زاویه ی چرخ ها
به طور کلی موقعیت چرخ های اتومبیل در ۴ زاویه اصلی: کمبر، کستر، تو و کینگ پین تعریف می شود که تنظیم صحیح آنها می تواند درافزایش طول عمرقطعات، عدم سایش نامتقارن لاستیک ها، بهبود پایداری و کیفیت سواری و همچنین نرمی و برگشت پذیری فرمان تاثیر گذار باشد.
زاویه کمبر (Camber) :
اگر از روبه رو (یا پشت سر) به چرخ های اتومبیل بنگریم مشاهده خواهیم کرد که لاستیک ها به شکل تقریباً قائم برسطح آسفالت قرار گرفته اند. اما اگربا دقت بیشتر (و یا با ابزار دقیق) به بررسی این قسمت بپردازیم متوجه می شویم که دربسیاری مواقع تایرها نسبت به خط عمود دارای کمی زاویه می باشند. این زاویه را (که البته می تواند کاملاً منطبق برخط عمود و درحقیقت صفردرجه باشد) با نام کمبرمی شناسند. برای درک بهتر موضوع به شکل زیر توجه نمائید:
زاویه ی کمبر
همانطور که در تصویر مشاهده میشود اگر چرخ در راستای خط عمود قرار گرفته باشد کمبرصفراست. اما اگر قسمت فوقانی تایرها به سمت بیرون متمایل شود کمبر مثبت و حالت برعکس که قسمت فوقانی تایرها به داخل منحرف شده کمبرمنفی نامیده میشود. معمولاً در محورهای جلو کمبر را کمی مثبت تنظیم مینمایند که وقتی اتومبیل اصطلاحاً زیر بار رفت زاویه به نزدیکی خط عمود (کمبرصفر) برسد تا حتی الامکان از لاستیک سایی غیر معمول پرهیز گردد. هنگامی که قسمت جلویی اتومبیل کاملاً زیر جک رفته و درهوا معلق است میتوانید این قضیه را مشاهده نمائید.
زاویه ی کمبر مثبت
دلیل دیگر استفاده از کمبر مثبت، فرمان پذیری بهتر و نرم تر در این حالت است.
اما در چرخ های عقبی معمولاً زاویه کمبر کمی منفی تنظیم میشود. طراحان با این کار ضمن افزایش فاصله عرضی چرخ ها، مرکز ثقل را نیز کمی پایین می آورند و درنتیجه پایداری اتومبیل افزایش می باید. البته این زوایا باید کاملاً محاسبه شده و متناسب با سایر ویژگی های هراتومبیل تنظیم گردند درغیراین صورت مشکلاتی مثل لاستیک سایی نا متقارن (درکمبر مثبت قسمت بیرونی و درکمبر منفی قسمت داخلی لاستیک بیشتر سائیده می شود)، چسبندگی ضعیف تر بخصوص در مسیرمستقیم، فشار مضاعف به اتصالات و سیستم تعلیق و حتی فشار نامتعارف و خطرناک به جداره لاستیک را به دنبال خواهد داشت.
کمبر منفی
پس گمان نکنید که هرچه کمبر را به سمت زاویه منفی (یا مثبت) ببرید عملکرد اتومبیل بهبود خواهد یافت! اتومبیل های تیونینگ شده با محاسبات دقیق این تغییرات را انجام میدهند و اگرهم صرفاً به دنبال جنبه زیبایی کمبرمنفی هستید باید دردسرهای آن را هم به جان بخرید.
کمبر منفی زیاد
در سیستم های تعلیق مستقل چرخ ها قادرند بسته به شرایط مختلف زاویه کمبر متغیری داشته باشند که با این کار ضمن جلوگیری از لاستیک سایی دائمی به وقت لزوم از نکات مثبت این قضیه بهره مند میگردند. البته دراین شرایط ممکن است دقت تنظیمات این زاویه زودتر از یک اتومبیل معمولی برهم خورد. مثلاً اگر به چرخ های عقب کراس اوورهای نه چندان گران قیمتی مثل سوزوکی ویتارا یا کیا اسپورتیج و.. نگاه کنید ممکن است این قضیه را با چشم غیرمسلح نیز مشاهده نمائید. به خصوص که این قبیل اتومبیل ها با توجه به نقطه ثقل بالا به کمبر منفی در چرخ های عقبی نیاز مبرمی دارند و به دلیل وزن نسبتاً زیاد و ضرباتی که در دست اندازها تحمل می کنند ممکن است زودتر دچار تغییر زاویه کمبر شوند. البته بماند که در برخی اتومبیل های ایرانی و چینی علیرغم استفاده از سیستم تعلیق یکپارچه ساده بازهم این مشکل، شایع بوده و هست!
به هرحال درصورت وقوع این اتفاق می بایست تنظیمات را به حالت استاندارد بازگرداند.